Thesis Defense - Elif Eş (MSCAR)

Elif Eş – Kent ve Mimarlık Tezli Yüksek Lisans

Doç. Dr. Güliz Özorhon – Danışman

Tarih: 23.12.2022

Zaman: 14.30pm

Yer: AB4-315

“KENTİN DÖNÜŞÜMÜNDE KAMUSAL MEKAN-SANAT ETKİLEŞİMİNİN İZLERİ: 17. İSTANBUL BİENALİ ÖRNEĞİ”

Doç. Dr. Güliz Özorhon, Özyeğin Üniversitesi

Prof. Dr. Hülya Turgut, Özyeğin Üniversitesi

Prof. Dr. Tülin Görgülü, Yıldız Teknik Üniversitesi

Özet:

Bu tez ile bir mekan türü olarak kamusal alanda yer alan sanatı; sanat, birey ve mekan iletişiminde olagelen çift taraflı, çok katmanlı, karmaşık bir ağ içinde anlamlandırmaya ve ek olarak bu örgüye kentin katılımını ve bu örgüden kente kalanları görünür kılmaya çalışmak amaçlanmıştır. Bu amaç öncelikle her birinin ayrı ayrı anlaşılması gereken sanat, birey ve mekan kavramlarını ve bu kavramların kamusal alana tercüme edilmesini ve kendi aralarındaki dinamik ilişkilerin çözümlenmesini gerektirmiştir. Ki bu çözümlemeye sözü edilen olguların, tarihsel perspektifte, kimi zaman biri kimi zaman bir diğerinin merkeze geçtiği evrimsel bir anlatı eşlik etmiştir. Kavramlar arası ilişkiler deneyim, etkileşim, görünürlük ve dönüşüm olguları ile mercek altına alınmış, böylece tezin kavramsal çerçevesi ve sınırları tezin 2. bölümde ortaya koyulmuştur.

Çalışmanın bir sonraki aşamasında kamusal alan ve kamusal alanda sanat konuları farklı bakış açıları ile ve farklı ölçekleri ile irdelenmiştir. Geçmişten günümüze geniş bir skalada kamusal alanda ne tür sanat pratiklerinin var olduğu ve bu pratiklerin kamusal alana etkisi/katkısı görünür kılınmıştır. Bu pratiklerden biri; bienal etkinlikleri, detaylı olarak incelenmiş, dünyadan örnekler ile kamusal alan ile diyalogları anlaşılmaya çalışılmıştır. Bu sürekli ama geçici etkinlik türünü kent ve mimarlık bağlamında tartışmak ve mimarlık disiplininin temel mekanı olarak kente, sanat ile müdahale etmenin farklı hallerini gözlemlemek, yolculuğunu takip etmek ve bıraktığı izleri ve tüm bunların kent ve mimarlık için potansiyellerini çalışmak önemlidir. Bu gerekli hazırlıktan ve bütünsel kavrayıştan sonra İstanbul, İstanbul’da kamusal alanda sanat ve İstanbul Bienal’inin 87’den günümüze gelişi, kent ve kamusal alan bağlamında irdelenmiştir.

Alan çalışmasında; bu büyük ve geçici etkinlik türünün, kent ve mimarlık bağlamında, kamusal alan ile ilişkisi 17. İstanbul Bienali’nin çok katmanlı yapısı ile örneklenmiştir. Sanat, birey ve mekan üçlüsünün sanat eseri, kentli ve kamusal mekan üçlüsüne evrimi ile bienal mekanları “deneyim, etkileşim, görünürlük ve dönüşüm” kavramlarının döngüsel ilişkisi içinde incelenmiştir. Bu incelemede bienal mekanları ve izleyicilerle ilgili niceliksel verilerden, haritalamalardan, kişisel gözlemlerden ve katılımcıların görüşlerinden yararlanılmış, aynı zamanda değerlendirmelere yerel dinamikler de dahil edilmiştir. Bienalin alternatif güzergahları üzerinden kamusal alanda sanatın görünür ve görünmez etkisi ayrık ve bütünleşik olarak anlatılmıştır.

Tez kapsamında, bienallerin kendi geçiciliklerinde kentte nasıl izle bıraktıkları anlaşılmaya çalışılmıştır. Belirli/sınırlı bir süre kentin çeşitli kamusal alanlarında yer alan sanat etkinliği geride ne bırakmaktadır? Bienal süresi tamamlandıktan ve eserlerin büyük çoğunluğu mekandan/kamusal alandan/kentten uzaklaştıktan sonra geride ne kalmaktadır? Bu geçici katmandan arda kalanlar, görünen ve görünmeyenler nelerdir?

Kamusal alanda sanatın bir örneği olan 17. İstanbul Bienali merceğe alınarak kente olan dağılımı, izleyiciyi aktif bir katılımcıya dönüştürme potansiyeli, görünebilen ve görünemeyen izleri tespit edilmeye ve aynı zamanda da görünür kılınmaya çalışılmış, bienalin ektiği tohumların nasıl bir kent sergisine dönüştüğü haritalandırılmıştır. Sonuç olarak bu tez çalışması ile geçici bir sanat etkinliğinin kente ve kamusal mekana etkisinin farklı halleri tanımlanmıştır.

Bio:

Elif Eş, 2019 yılında İstanbul Gedik Üniversitesi, Mimarlık bölümünden mezun oldu. Ekim 2020’de Özyeğin Üniversitesi Kent ve Mimarlık bölümüne başlayarak Doç. Dr. Güliz Özorhon’un danışmanlığında tezli yüksek lisans programına devam etti. Araştırmalarında ilgi alanları olan; kamusal alan, kamusal alanda sanat, sanat-mekan-kent ilişkisiyle mimarlığı irdelemektir. 2022 yılında, IEREK- The City is Not a Tree, the Urban Ecologies of Divided Cities 22’ (UEDC) konferansında ‘’The Role of Art in the Construction of Public Space: Istanbul Biennials from 1987 to 2019’’ başlıklı ilk bildirisini sundu. Bienalleri araştırırken bir yandan da 17. İstanbul Bienali’nde sergi rehberi olarak görev aldı.